Data dodania: 21 października 2019 r.
Nabywca - nieustalony podmiot
Sprawa dotyczyła polskiej spółki, która dokonywała eksportu towarów na rzecz kontrahentów z Ukrainy. W wyniku postępowania kontrolnego przeprowadzonego wobec tej spółki organy podatkowe ustaliły, że procedura wywozu tych telefonów komórkowych poza terytorium Unii Europejskiej została przeprowadzona, ale towary te zostały nabyte nie przez podmioty wykazane na fakturach, lecz przez inne nieustalone podmioty.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie rozpatrujący skargę w tej sprawie zwrócił uwagę, że jeden z dwóch ukraińskich podmiotów był „firmą słupem”, mającą ukryć faktycznego odbiorcę i służącą do realizacji oszustwa podatkowego, zarówno wobec polskich, jak i ukraińskich organów podatkowych. W ocenie tego sądu, spółka nie dochowała należytej staranności, gdyż wystawiała faktury w oparciu o dane przedstawiane przez podmioty, które posiadały nieważne pełnomocnictwa lub nie posiadały prawdziwych adresów prowadzenia działalności gospodarczej i ważnych dokumentów uprawniających do rozliczeń VAT.
W skardze kasacyjnej spółka zwróciła uwagę, że warunki materialne uprawniające ją do zastosowania stawki VAT 0% zostały spełnione, a organy podatkowe błędnie, w jej ocenie, interpretują pojęcie dostawy towarów, twierdząc że dochodzi ona do skutku wyłącznie wtedy, gdy podmiot wskazany na fakturze jako nabywca jest tożsamy z podmiotem rzeczywiście uczestniczącym w tym charakterze w transakcji.
Pytania prejudycjalne i wyrok TSUE
Naczelny Sąd Administracyjny zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) i zadał pytania prejudycjalne dotyczące pojęcia dostawy towarów w kontekście eksportu oraz prawa do stosowania stawki VAT 0%, zwracając uwagę na wykładnię tych pojęć prezentowaną przez polskie organy podatkowe.
Odpowiadając na postawione pytania, TSUE stwierdził przede wszystkim, że jeżeli dane towary w ramach transakcji zostały wywiezione poza terytorium Unii Europejskiej to, co do zasady dochodzi do dostawy towarów w rozumieniu VAT i na taką kwalifikację nie wpływa fakt, iż nabywcą tych towarów nie była osoba wykazana na fakturze wystawionej przez podatnika, lecz inny nieustalony podmiot.
Co ważne, Trybunał orzekł także, że dana transakcja nie będzie mogła korzystać ze stawki VAT 0% właściwej dla eksportu, jeżeli zostanie stwierdzone, że podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć, iż dana transakcja wiąże się z oszustwem popełnionym na szkodę unijnego systemu VAT. W praktyce oznacza to, że prawo do zastosowania stawki VAT 0% mogłoby zostać zakwestionowane w przypadku uczestnictwa podatnika w oszustwie, a więc braku dochowania należytej staranności w relacjach z kontrahentami, których uczciwość może budzić wątpliwości.
Udzielając odpowiedzi na postawione pytania TSUE uznał jednocześnie, że brak prawa do zastosowania stawki VAT 0% nie skutkuje opodatkowaniem dostawy według stawki podstawowej. Argumentując swoje stanowisko w tym zakresie Trybunał zwrócił uwagę, że w przypadku braku dostawy towarów dokonanej na terytorium kraju i transakcji zwolnionej z podatku (tutaj eksportu) nie istnieje transakcja podlegająca opodatkowaniu ani prawo do odliczenia. W związku z powyższym, o ile nie dochodzi do dostawy towarów, organy podatkowe nie mają podstaw do zastosowania stawki VAT 23%, a podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia VAT od nabycia tych towarów.
Wyrok TSUE to dobra wiadomość dla eksporterów, którzy w ostatnich latach musieli zapłacić VAT według stawki 23% w związku z problemami z ustaleniem odbiorców eksportowanych towarów. Warto pamiętać, że termin na złożenie stosownego wniosku o wznowienie postępowania wynosi zaledwie miesiąc od dnia opublikowania orzeczenia Trybunału w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Pełna treść wyroku jest dostępna pod tym linkiem.
Czytaj również: Obowiązek zgłaszania beneficjentów rzeczywistych
